Günlük hayatınızda tekrarlanan aktivitelerinizi, alışkanlıklarınızı ve her zaman doğru olan gerçekleri İngilizce’de anlatmak için Simple Present Tense (Geniş Zaman) kullanırsınız. Örneğin, “Her sabah kahvaltı yaparım” ya da “Güneş doğudan doğar” gibi cümleler bu zamanla kurulur.
Simple Present Tense Nedir ve Ne Zaman Kullanılır?
Simple Present Tense (Geniş Zaman): İngilizce’de alışkanlıkları, rutinleri, genel gerçekleri ve her zaman doğru olan bilgileri anlatmak için kullanılan zaman yapısıdır.
Kullanım Alanları
Simple Present Tense’i şu durumlarda kullanırız:
- Alışkanlıklar ve rutinler: Her gün, her hafta ya da düzenli olarak yaptığınız işler.
- Örnek: I wake up at 7 a.m. every day. (Her gün sabah 7’de uyanırım.)
- Genel gerçekler: Herkesin bildiği, değişmeyen bilgiler.
- Örnek: The sun rises in the east. (Güneş doğudan doğar.)
- Sürekli durumlar: Uzun süredir devam eden ve değişmeyen durumlar.
- Örnek: I live in Ankara. (Ankara’da yaşarım.)
- Yetenekler: Yapabildiğiniz şeyler.
- Örnek: She speaks three languages. (O üç dil konuşur.)
💡 Önemli Not: Türkçe’deki geniş zaman eki “-r/-ar/-er/-ir” ile Simple Present Tense aynı işlevi görür. “Yaparım, giderim, okur” gibi.
Olumlu Cümleler
Simple Present Tense’te olumlu cümle kurarken temel formül şudur:
Cümle Yapısı
Ancak burada önemli bir kural vardır: Özne üçüncü tekil şahıs (he, she, it) ise fiile “-s” ya da “-es” eklenir.
Örnekler
Birinci ve ikinci tekil, çoğul şahıslar (I, you, we, they):
- I wake up at 7 a.m. (Sabah 7’de uyanırım.)
- You attend classes regularly. (Derslere düzenli katılırsın.)
- We study English. (İngilizce çalışırız.)
- They play football. (Futbol oynarlar.)
Üçüncü tekil şahıslar (he, she, it):
- He wakes up at 7 a.m. (O sabah 7’de uyanır.) → “wake” + “s”
- She attends classes regularly. (O derslere düzenli katılır.) → “attend” + “s”
- It rains a lot in winter. (Kışın çok yağmur yağar.) → “rain” + “s”
-s/-es Ekleme Kuralları
Üçüncü tekil şahıslarda fiile “-s” ya da “-es” eklerken bazı kurallara dikkat etmelisiniz:
- Çoğu fiil: Sonuna “-s” eklenir.
- work → works, play → plays, read → reads
- -s, -ss, -sh, -ch, -x, -o ile biten fiiller: Sonuna “-es” eklenir.
- watch → watches, go → goes, miss → misses
- Ünsüz + y ile biten fiiller: “y” harfi “i”ye dönüşür ve “-es” eklenir.
- study → studies, try → tries, carry → carries
- Sesli harf + y ile biten fiiller: Sadece “-s” eklenir.
- play → plays, enjoy → enjoys
⚠️ Dikkat: “have ” fiili düzensizdir. Üçüncü tekil şahıslarda “has” olur.
- I have breakfast. → She has breakfast.
Sıklık Zarfları (Adverbs of Frequency)
Günlük rutinleri anlatırken ne sıklıkta yaptığınızı belirtmek için sıklık zarfları kullanırsınız:
- Always (her zaman): %100
- Usually (genellikle): %80-90
- Often (sık sık): %60-70
- Sometimes (bazen): %40-50
- Rarely (nadiren): %10-20
- Never (asla): %0
💡 Cümle İçindeki Yeri: Sıklık zarfları genellikle ana fiilden önce, “be” fiilinden sonra gelir.
Örnekler:
- I always wake up at 7 a.m. (Her zaman sabah 7’de uyanırım.)
- She usually has breakfast at home. (Genellikle evde kahvaltı yapar.)
- We sometimes go to the park. (Bazen parka gideriz.)
- He never skips breakfast. (Asla kahvaltıyı atlamaz.)
- My mother is always busy. (“Be” fiilinden sonra)
🎯 Pratik İpucu: Sıklık zarflarını ezberlemek için “AUSORN” (Always, Usually, Sometimes, Often, Rarely, Never) kısaltmasını kullanabilirsiniz.
Olumsuz Cümleler
Simple Present Tense’te olumsuz cümle kurarken yardımcı fiil olarak “do not” (kısaca “don’t“) ya da “does not” (kısaca “doesn’t“) kullanırsınız.
Cümle Yapısı
⚠️ Çok Önemli: Olumsuz cümlelerde fiil yalın halde kullanılır, yani üçüncü tekil şahıslarda bile fiile “-s/-es” eklenmez!
Örnekler
I, you, we, they için “do not” (don’t):
- I do not (don’t) wake up late. (Geç kalkmam.)
- You do not watch TV every day. (Her gün televizyon izlemezsin.)
- We do not go to school on Sundays. (Pazar günleri okula gitmeyiz.)
- They do not like homework. (Ödev sevmezler.)
He, she, it için “does not” (doesn’t):
- He does not (doesn’t) play football. (Futbol oynamaz.) → Dikkat: “plays” değil “play”
- She does not eat fast food. (Fast food yemez.) → Dikkat: “eats” değil “eat”
- It does not rain in summer. (Yazın yağmur yağmaz.)
💡 Hatırlatma: “Does not” kullandığınızda, fiil yalın halde kalır çünkü “-s” eki “does” içinde zaten vardır.
Karşılaştırma:
- Olumlu: She wakes up at 7 a.m.
- Olumsuz: She does not wake up at 7 a.m. (wakes değil, wake)
Yaygın Olumsuz Cümleler
Günlük hayatta sık kullanılan olumsuz cümleler:
- I don’t like getting up early. (Erken kalkmayı sevmem.)
- He doesn’t have a car. (Arabası yok.)
- We don’t study on weekends. (Hafta sonları ders çalışmayız.)
- They don’t eat meat. (Et yemezler.)
- My mother never skips breakfast. (Annem asla kahvaltıyı atlamaz.) → “Never” zaten olumsuz anlam taşır, “don’t” eklemeyiz.
Soru Cümleleri
Simple Present Tense’te soru cümleleri kurarken “do” veya “does” yardımcı fiillerini cümlenın başına getirirsiniz. Ayrıca, soru kelimeleriyle (Wh-questions) daha detaylı sorular sorabilirsiniz.
Yes/No Soruları (Evet/Hayır Soruları)
Bu sorulara sadece “yes” (evet) ya da “no” (hayır) ile cevap verilir.
Yapı:
Örnekler:
- Do you wake up early? (Erken kalkar mısın?)
- Cevap: Yes, I do. / No, I don’t.
- Does she attend classes? (O derslere katılır mı?)
- Cevap: Yes, she does. / No, she doesn’t.
- Do they play football? (Futbol oynarlar mı?)
- Cevap: Yes, they do. / No, they don’t.
💡 İpucu: Soruyu “do” ile başlattıysanız cevabınız da “do” ile olmalı. “Does” ile başlattıysanız cevabınız “does” ile olmalıdır.
Wh-Questions (Bilgi Soruları)
Daha detaylı bilgi almak için soru kelimeleriyle sorular sorarsınız:
Soru Kelimeleri:
- What (ne): Ne yapıyorsun?
- Where (nerede): Nerede yaşıyorsun?
- When (ne zaman): Ne zaman kalkıyorsun?
- Who (kim): Kim geliyor?
- Why (neden): Neden çalışıyorsun?
- How (nasıl): Nasıl gidiyorsun?
- How many/much (kaç/ne kadar): Kaç saat uyuyorsun?
Yapı:
Örnekler:
- What time do you wake up? (Saat kaçta uyanırsın?)
- Cevap: I wake up at 7 a.m.
- Where does he live? (O nerede yaşar?)
- Cevap: He lives in Ankara.
- How do you go to school? (Okula nasıl gidersin?)
- Cevap: I take the bus.
- What does she do after school? (Okuldan sonra ne yapar?)
- Cevap: She does her homework.
⚠️ Özel Durum: Soru kelimesi “who” özne yerine kullanılıyorsa, “do/does” kullanılmaz ve fiil üçüncü tekil şahıs formunda olur.
- Who teaches English? (İngilizce’yi kim öğretir?) → “Does who teach” değil!
- Cevap: Mr. Smith teaches English.
Konuyla İlgili Terimler Özeti
- Simple Present Tense (Geniş Zaman): ⭐⭐⭐ İngilizce’de alışkanlıkları, rutinleri ve genel gerçekleri anlatmak için kullanılan zaman yapısı. Türkçe’deki “-r/-ar/-er/-ir” eki gibidir. Örnek: “I wake up at 7 a.m.” (Sabah 7’de uyanırım.) Bu zaman, İngilizce’nin en temel ve en sık kullanılan zamanıdır.
- Subject (özne): ⭐⭐⭐ Cümlede eylemi yapan kişi, hayvan ya da şey. Örnek: “I wake up” cümlesinde “I” öznedir. Özne, cümlenin temel öğesidir ve fiil özneye göre çekimlenir.
- Verb (fiil): ⭐⭐⭐ Eylemi, hareketi ya da durumu gösteren kelime. Örnek: “wake up”, “go”, “eat”. Simple Present’te üçüncü tekil şahıslarda fiile “-s/-es” eklenir.
- Object (nesne): ⭐⭐ Eylemin yapıldığı kişi ya da şey. Örnek: “I eat breakfast” cümlesinde “breakfast” nesnedir.
- Third person singular (üçüncü tekil şahıs): ⭐⭐⭐ He (o-erkek), she (o-kadın), it (o-eşya/hayvan) zamirleri. Bu öznelerle fiil kullanıldığında fiile “-s” ya da “-es” eklenir. Örnek: “He wakes up” (o uyanır). Bu kural, İngilizce’nin en önemli dilbilgisi kurallarından biridir.
- Adverbs of frequency (sıklık zarfları): ⭐⭐⭐ Bir eylemin ne sıklıkta yapıldığını gösteren kelimeler. Sıralama: always (her zaman) → usually (genellikle) → often (sık sık) → sometimes (bazen) → rarely (nadiren) → never (asla). Örnek: “I always have breakfast.” Bu zarflar, günlük rutinleri anlatırken vazgeçilmezdir.
- Do not / Does not (olumsuzluk): ⭐⭐⭐ Simple Present’te olumsuz cümle yapmak için kullanılan yardımcı fiiller. “Do not” (don’t) → I, you, we, they için; “Does not” (doesn’t) → he, she, it için. Olumsuz cümlelerde fiil yalın halde kalır. Örnek: “She does not wake up early.”
- Wh-questions (bilgi soruları): ⭐⭐ What, where, when, who, why, how gibi kelimelerle başlayan sorular. Detaylı bilgi almak için kullanılır. Örnek: “What time do you wake up?”
- Yes/No questions (evet/hayır soruları): ⭐⭐ Sadece evet ya da hayır ile cevaplanabilen sorular. “Do/Does” ile başlar. Örnek: “Do you like English?”
- Base form (yalın hal): ⭐⭐ Fiilin sözlükteki hali, hiçbir ek almamış şekli. Örnek: “go”, “eat”, “study”. Olumsuz ve soru cümlelerinde fiil yalın halde kullanılır.
- Auxiliary verb (yardımcı fiil): ⭐⭐ Soru ve olumsuz cümlelerde kullanılan yardımcı kelimeler. Simple Present’te “do” ve “does” yardımcı fiillerdir.
