Popülasyon: Belirli bir bölgede yaşayan aynı türe ait bireylerin oluşturduğu topluluğa popülasyon denir. Her bir komünite çok sayıda popülasyondan oluşur. Bir ormandaki meşe ağaçları, bir şehirdeki insanlar birer popülasyon örneğidir. Popülasyonu oluşturan bireyler benzer çevre koşullarından etkilenir, bulundukları ortamın besin kaynaklarını ortak kullanırlar.
Popülasyon Dinamiği
Popülasyon bilimini sayısal olarak inceleyen bilime popülasyon dinamiği denir.
Popülasyon Yoğunluğu
Birim alandaki birey sayısına popülasyon yoğunluğu denir. Popülasyon yoğunluğu, popülasyonun büyüklüğüyle ilgili ufak ipuçları verir.
Popülasyon Dağılımı
Bir popülasyonun bölgeye dağılımı çeşitli şekillerde olabilir. Örneğin aşağıdaki görseldeki gibi; kümeli dağılım, düzenli dağılım veya rastgele dağılım olabilir.
Yaş Dağılımı
Popülasyondaki yaş dağılımına doğum ve ölüm oranları etki eder. Popülasyonda üç ekolojik yaş vardır; üreme öncesi, üreme dönemi ve üreme sonrası devre.
Popülasyon Büyüklüğü
Popülasyonlar; doğum ve içe göçle birey sayısı artarak büyür, ölüm ve dışa göçle birey sayısı azalarak küçülür. Eğer popülasyonun bulunduğu alanda çevresel koşullar değişmeden kalıyorsa popülasyonlarda birey sayısı dengeye ulaşır.
Popülasyonlardaki büyüme hızı türün genetik özelliklerine (biyolojik potansiyel, yaşama süresi, üreme sıklığı, kalıtsal adaptasyonları vb.) ve çevresel faktörlere (ısı, nem, CO2, O2, besin, tuzlar, hastalık vb.) faktörlere bağlı olarak değişir.
Taşıma kapasitesi: Belirli şartlar altında bir bölgede yaşayan herhangi bir türe ait bulunabilecek maksimum birey sayısına populasyonun taşıma kapasitesi denir.
Çevre direnci: Bir popülâsyonun büyüme ve gelişmesini engelleyen her türlü faktöre çevre direnci denir. Örneğin birey sayısı artan bir popülasyonda çevre direnci de artacağından bir süre sonra popülasyon ya dengelenir ya da birey sayısı hızlı şekilde azalmaya başlar. Besin kıtlığı, yaşama alanlarının azalması, salgın hastalıklar, rekabetin artması çevre direncine neden olan etmenlerdir.
Büyüme eğrileri
Belirli bir zamanda, popülasyonlarda görülen değişmeler büyüme eğrileri ile açıklanır. Popülasyonlarda daha çok; S ve J büyüme eğrisi olmak üzere iki farklı büyüme eğrisi görülür.
S Tipi Büyüme Eğrisi: S büyüme eğrisi daha çok bitki ve hayvan popülasyonlarında görülür. Bu büyüme eğrisinde; pozitif artış, logaritmik artış, negatif artış ve denge evresi olmak üzere 4 temel evre görülür.
J Tipi Büyüme Eğrisi: J büyüme eğrisi daha çok bakteriler, sinekler ve kelebekler gibi hızlı üreyebilen canlılarda görülür. Bu büyüme eğrisinin başlangıcında birey sayısı çok hızlı bir şekilde artar. Belli bir süre sonra birey sayısı hızla düşer. Bu iki olay arasında bir denge evresi gözükmez.
Sorun: Popülasyondaki Aşırı Büyüme
Popülasyon büyüdükçe, yoğunluk artışına bağlı olarak ortamda artan zehirli maddeler ve yoğunluk, yaşama alanı darlığı, besin yetersizliği ve diğer çeşitli zararlı etkenler popülasyonun büyümesini engeller. Hayvan popülasyonlarında yoğunluk artıkça bireylerin üretkenliklerinde azalma görülür. Bitkilerde de çok sayıda ekim yapıldığında su, ışık, mineral gibi hammadeler için için rekabet artar ve fidelerin çoğu ölür.
