Yerleşim Yeri – İkametgah

• Yerleşim yeri hususu Türk Medeni Kanununda 19 – 22 maddeleri arasından düzenlenmiştir.
• Yerleşim yerinin özellikle tebligat hukukunda önemi vardır.
• Bir kimsenin yerleşim yerinin olması hem hukuki takiplerden haberdar olmasını sağlar hem de kamunun yararına hizmet eder.

İlkeleri

• Madde metinlerinde de belirtildiği üzere yerleşim yerinin iki ilkesi olduğu kabul edilebilir.
  • Birincisi, yerleşim yerinin zorunluluğu ilkesi.
  • İkincisi, yerleşim yerinin tekliği ilkesi.

Yerleşim Yerinin Zorunluluğu İlkesi

• Herkesin bir yerleşim yeri olmalıdır.
• Yerleşim yerine sahip olmayan birinin farazi olarak yerleşim yerine sahip olduğu kabul edilir.
• Kişi, yeni bir yerleşim yeri edinmeden eski yerleşim yerini terk edemez veya yeni yerleşim yeri edinen kişi eski yerleşim yerini terk etmek zorundadır. (Yerleşim yerinin tekliği.)
• Yerleşim yeri hususunda birde kesin karine kabul edilmiştir. Buna göre, yeni yerleşim yeri edinmeyen kimsenin yerleşim yeri, eski yerleşim yeri olarak kabul edilir.

Yerleşim Yerinin Tekliği

• Kanunda da belirtildiği üzere herkes, sadece tek bir yerleşim yerine sahip olabilir.
• Yerleşim yerinin tekliği kuralı sınai ve ticari kuruluşlar için uygulanmaz.

Yerleşim Yerinin Çeşitleri

• Dört adet yerleşim yeri çeşidi olduğu kabul edilebilir.
  • İradi yerleşim yeri.
  • İtibari yerleşim yeri.
  • Kanuni yerleşim yeri.
  • Bağımsız yerleşim yeri.

İradi Yerleşim Yeri

• İradi yerleşim yeri, kişinin sürekli kalma niyetiyle oturduğu yer olarak kabul edilir.
• İradi yerleşim yerinden söz edebilmek için iki kıstasa başvurulabilir.
  • Birincisi, oturma eylemi yani kişinin belli sürelerle orada bulunmasa dahi yerleşim yerini tesis ettiği yer.
  • İkincisi, oturma niyeti yani kişi kendi iradesiyle uzun süre orada oturma niyeti, yerleşim yeri olarak kullanma amacı olmalıdır.

İtibari Yerleşim Yeri

• Kanundan ötürü belirlenen yerleşim yerleridir.
• İtibari yerleşim yeri, daha çok belli bir yerde sürekli kalma niyeti olmayan kimseler için söz konusu olan bir kavramdır. Bu gibi durumlarda kanun bu kişilere yönelik düzenlemelerde bulunmuştur.
• Buna göre aşağıdaki kişilerin itibari yerleşim yerine sahip olduğu kabul edilebilir.
  • Yeni bir yerleşim yeri seçmeden eskisini terk etmiş olanların yerleşim yeri, eski yerleşim yeridir.
  • Hiçbir yerleşim yerine sahip olmayanların yerleşim yeri, halen oturdukları yerdir.
  • Türkiye’de yerleşim yeri seçmeden, yabancı ülkedeki yerleşim yerini bırakmış olanların yerleşim yeri, halen oturduğu yerdir.
  • Velayet veya vesayet altında olmayan çocukların yerleşim yeri, halen oturduğu yerdir.

Kanuni Yerleşim Yeri

• Kanuni yerleşim yeri iki grup için öngörülmüştür.
  • Birincisi, velayet altındaki küçükler.
  • İkincisi, vesayet altındaki kişiler.

Velayet Altındaki Çocuklar İçin Yerleşim Yeri

• Küçüklerin yerleşim yeri ana ve babasının yerleşim yeridir.
• Ana – baba boşanmışsa velayet hakkına sahip olan kimse onun yerleşim yeri çocuğun yerleşim yeridir.
• Ana ile baba evli değilse (baba ile çocuk arasında soybağı kurulmamışsa) velayet anada olduğundan çocuğun yerleşim yeri ananın yerleşim yeridir.
• Evlatlığın yerleşim yeri, evlat edinenin yerleşim yeridir.
• Diğer hallerde çocuğun oturma yeri onun yerleşim yeridir.

Vesayet Altındaki Kişiler İçin Yerleşim Yeri

• Vesayet altındaki kişilerin yerleşim yeri bağlı oldukları vesayet makamının (sulh hukuk mahkemesinin) bulunduğu yerdir.
• Vesayet altındaki kişi, vesayet makamının izni olmadan yerleşim yerini değiştiremez.

Bağımsız Yerleşim Yeri

• Evlilik içinde eşler birbirinden bağımsız yerleşim yeri edinebilir.