Yasama Üyeleri: Milletvekilleri

Yayınlanma: 19 Ocak 2021Son Güncellenme: 07 Eylül 2021
Yasama Üyeleri: Milletvekilleri

Konu Özeti

TBMM üyeleri olarak seçilmiş milletvekillerinin temsil niteliği, milletvekili olma şartları, vekilliğinin düşürülmesi, ödenek ve yollukları Anayasanın ilgili hükümleri ile beraber ele alınmıştır.

Bu konuda
  • Milletin temsil ilkesini
  • Milletvekillerinin andiçme usulünü, görevlerini
  • Milletvekilliğinin düşürülmesini
  • Milletvekillerinin ödenek ve yolluklarını
öğreneceksiniz.

Milletvekillerinin Seçilmesi ve Temsil Yetkisi

  • Milletvekillerinin seçilmesi temsilde adalet – yönetimde istikrar ilkelerine göre düzenlenir.
  • Temsilde adalet, ülkede var olan siyasi partilerin meclise yansımasının sağlanmasıdır.
  • Yönetimde istikrar, ülkenin siyasi istikrarını sağlayacak güçlü iktidarın oluşturulabilmesidir.
NOT: Milletvekilliği genel seçimlerinde ülkemizde, nispi seçim sistemi olan %10 ülke barajlı d’hondt sistemi uygulanır.
  • Seçim kanunlarında yapılacak değişiklikler, yürürlüğe girdikleri tarihten itibaren 1 YIL içindeki seçimlere uygulanmaz.
  • Milletvekilleri seçim çevresinde kullanılan ve ülke barajını geçen siyasi partilere göre seçilir.
  • Seçim çevresi, seçmenlerin milletvekili için oy kullanacağı ve sonucunda o bölgede seçilecek milletvekilinin bölgesidir. Seçim çevrelerini ve milletvekili sayılarını YSK belirler.
  • Son belirlemelere göre Türkiye’de 87 seçim çevresi vardır.
    • Milletvekili sayısı 18’e kadar olan iller – 1 seçim çevresi
    • Milletvekili sayısı 19 – 35 arası olan iller – 2 seçim çevresi
    • Milletvekili sayısı 36’dan fazla olan iller – 3 seçim çevresi
  • Yukarıdaki sisteme göre,
    • İstanbul (87) – 3 seçim çevresi
    • Ankara (36) – 3 seçim çevresi
    • İzmir (28) – 2 seçim çevresi
    • Bursa (20) – 2 seçim çevresi
    • Diğer iller – 1 seçim çevresi olarak kabul edilir.

Reklam

Milletvekili Seçilme Yeterliliği

Madde 76- Onsekiz yaşını dolduran her Türk milletvekili seçilebilir.
En az ilkokul mezunu olmayanlar, kısıtlılar, askerlikle ilişiği olanlar, kamu hizmetinden yasaklılar, taksirli suçlar hariç toplam bir yıl veya daha fazla hapis ile ağır hapis cezasına hüküm giymiş olanlar; zimmet, ihtilâs, irtikâp, rüşvet, hırsızlık, dolandırıcılık, sahtecilik, inancı kötüye kullanma, dolanlı iflas gibi yüz kızartıcı suçlarla, kaçakçılık, resmî ihale ve alım satımlara fesat karıştırma, Devlet sırlarını açığa vurma, terör eylemlerine katılma ve bu gibi eylemleri tahrik ve teşvik suçlarından biriyle hüküm giymiş olanlar, affa uğramış olsalar bile milletvekili seçilemezler.
Hâkimler ve savcılar, yüksek yargı organları mensupları, yükseköğretim kurumlarındaki öğretim elemanları, Yükseköğretim Kurulu üyeleri, kamu kurum ve kuruluşlarının memur statüsündeki görevlileri ile yaptıkları
hizmet bakımından işçi niteliği taşımayan diğer kamu görevlileri ve Silahlı Kuvvetler mensupları, görevlerinden çekilmedikçe, aday olamazlar ve milletvekili seçilemezler.

  • Milletvekili seçilmek için aşağıdaki şartlar sağlanmalıdır.
    • Türk vatandaşı olmak.
    • 18 yaşını doldurmak (2017).
    • En az ilkokul mezunu olmak.
    • Askerlikle ilişiği olmamak (2017).
    • Kısıtlı olmamak.
    • Kamu hizmetinden yasaklı olmamak.
    • Ağır hapis cezasıyla hüküm giymemiş olmak.
    • Taksirli suçlar hariç toplam 1 YIL veya daha fazla hapis cezası almamış olmak.
    • Aşağıdaki suçlardan hüküm giymemiş olmamak;
      • Zimmet,
      • İhtilas,
      • İrtikap,
      • Rüşvet,
      • Hırsızlık,
      • Dolandırıcılık,
      • Sahtecilik,
      • Dolanlı iflas,
      • İnancı kötüye kullanmak,
      • Kaçakçılık,
      • Resmi ihale ve alım satımlara fesat karıştırmak,
      • Devlet sırlarını açığa vurmak,
      • Terör eylemlerine katılmak veya bu gibi eylemleri tahrik ve teşvik etmek.
    • Yukarıda sayılan suçların süresi ne olursa olsun, affa uğramış olsalar dahi seçilemezler.
  • Aşağıdaki kişiler görevlerinden ayrılmadıkça seçimlerde aday olamazlar.
    • Hakimler ve savcılar,
    • Yüksek yargı mensupları,
    • YÖK üyeleri,
    • Yükseköğretim öğretim elemanları,
    • Kamu kurum ve kuruluşlarındaki memurlar,
    • İşçi niteliği taşımayan kamu görevlileri,
    • Silahlı kuvvetler mensupları görevlerinden ayrılmadıkça aday olamazlar.
  • 2839 sayılı Milletvekili Seçim Kanunun 18. maddesinde de bazı görevlerde bulunan kişilerin aday olması için görevlerinden ayrılması gerekmektedir. Bunlar;
    • RTÜK üyeleri,
    • Aday olmak isteyen belediye başkanları ve subaylar ile astsubaylar,
    • Aday olmak isteyen siyasi partilerin il ve ilçe yönetim kurulu başkan ve üyeleri ile belediye meclisi üyeleri, il genel meclisi üyeleri,
    • Kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları, sendikalar, kamu bankaları ile üst birliklerin ve bunların üst kuruluşlarının ve katıldıkları teşebbüs veya ortaklıkların yönetim ve denetim kurullarında görev alanlar.
  • Yukarıda sayılan kişiler seçimlerin başlangıcından 1 AY önce görevlerinden ayrılma isteğinde bulunup aday olmalıdırlar.
  • Seçimlerin yenilenmesi halinde, yenilenme kararının ilanından itibaren 7 GÜN içinde görevlerinden ayrılma isteğinde bulunmaları gerekir.
  • Dilekçe ilgili kuruma geldikten itibaren 10 GÜN içinde ayrılma talebinin kabul olduğu dilekçe sahibine ve amirlerine tebliğ edilir.
  • Görevlerinden ayrılan kişiler seçilemedikleri takdirde, YSK’nın seçim sonuçlarını ilan etmesinden itibaren 1 AY içinde görevlerine dönebilirler. Ancak aşağıda sayılan görevlerde bulunanlar görevlerine geri dönemez:
    • Subay ve astsubaylar,
    • Hakimler ve savcılar ile bu meslekten sayılanlar,
    • Yüksek mahkeme üyeleri.

Milletin Temsili

Madde 80Türkiye Büyük Millet Meclisi üyeleri, seçildikleri bölgeyi veya kendilerini seçenleri değil, bütün Milleti temsil ederler.

  • Milletin temsili ilkesi tüm anayasalarımızda yer almıştır. Bu ilkeye göre seçilen milletvekilleri bütün milleti temsil ederler.
  • Milletin temsili ilkesinin gereği olarak hukukumuzda, emredici vekalet ve geri çağırma usulü yasaktır.

Milletvekillerinin Andiçmesi

Madde 81 –Türkiye Büyük Millet Meclisi üyeleri, göreve başlarken aşağıdaki şekilde andiçerler:
“Devletin varlığı ve bağımsızlığını, vatanın ve milletin bölünmez bütünlüğünü, milletin kayıtsız ve şartsız egemenliğini koruyacağıma; hukukun üstünlüğüne, demokratik ve lâik Cumhuriyete ve Atatürk ilke ve inkılaplarına bağlı kalacağıma; toplumun huzur ve refahı, millî dayanışma ve adalet anlayışı içinde herkesin insan haklarından ve temel hürriyetlerden yararlanması ülküsünden ve Anayasaya sadakattan ayrılmayacağıma; büyük Türk milleti önünde namusum ve şerefim üzerine andiçerim.”

  • Millet vekilleri gibi Cumhurbaşkanı yardımcıları ile Bakanlarda Mecliste yukarıdaki şekilde yemin ederler.
  • Yeminin eda edilmesinin önemi milletvekili olarak meclis faaliyetlerine katılmayı sağlamasıdır.
  • Milletvekilleri, seçildiklerine dair mazbata düzenlendiği anda milletvekili sıfatını kazanırlar.
  • Milletvekilleri, andiçtikten sonra milletvekili görev ve yetkilerini kullanıp, meclis faaliyetlerine katılabilirler.

Reklam

Yeni Seçilen Meclisin İlk Toplantısı: Kesin seçim sonuçlarının YSK tarafından ilanından itibaren 3. GÜN saat 14.00’da Meclis Genel Kurulu çağrısız toplanır.
Yemin bu toplantıda yapılır. Yemin, seçim çevresi, ad, soy ad sırası ile edilir.

Üyelikle İlgili Hükümler

Üyelikle Bağdaşmayan İşler

Madde 82-Türkiye Büyük Millet Meclisi üyeleri, Devlet ve diğer kamu tüzelkişilerinde ve bunlara bağlı kuruluşlarda; Devletin veya diğer kamu tüzelkişilerinin doğrudan doğruya ya da dolaylı olarak katıldığı teşebbüs ve ortaklıklarda; özel gelir kaynakları ve özel imkânları kanunla sağlanmış kamu yararına çalışan derneklerin ve Devletten yardım sağlayan ve vergi muafiyeti olan vakıfların, kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları ile sendikalar ve bunların üst kuruluşlarının ve katıldıkları teşebbüs veya ortaklıkların yönetim ve denetim kurullarında görev alamazlar, vekili olamazlar, herhangi bir taahhüt işini doğrudan veya dolaylı olarak kabul edemezler, temsilcilik ve hakemlik yapamazlar.
Türkiye Büyük Millet Meclisi üyeleri, yürütme organının teklif, inha, atama veya onamasına bağlı resmî veya özel herhangi bir işle görevlendirilemezler.
Türkiye Büyük Millet Meclisi üyeliği ile bağdaşmayan diğer görev ve işler kanunla düzenlenir.

  • Üyelikle bağdaşmayan işler, milletvekillerinin görev süresince hangi işlerle uğraşamayacağı veya görev alamayacağına ilişkin düzenlemelerdir. Madde 82 düzenlemesine göre milletvekilleri aşağıda sayılan kurumlardaki görevleri alamazlar, vekili olamazlar, herhangi bir taahhüt işini kabul edemezler, temsilcilik ve hakemlik yapamazlar.
  • Ayrıca yine bu kapsamda milletvekilleri, aşağıda sayılan kurumlarda yönetim kurulu veya denetim kurulu üyeliğinde bulunamazlar.
    • Devlet ve diğer kamu tüzelkişilerinde ve bunlara bağlı kuruluşlarda,
    • Devletin veya diğer kamu tüzelkişilerinin doğrudan veya dolaylı katıldığı teşebbüs ve ortaklıklarda,
    • Kamu yararına çalışan derneklerin,
    • Devletten yardım sağlayan ve vergi muafiyeti olan vakıfların,
    • Kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşlarının,
    • Sendikaların ve bunların üst kuruluşlarının ve katıldıkları teşebbüs ve ortaklıkların.
  • Meclis üyeleri, yürütme organının teklif, inha, atama ve onamasına bağlı resmi veya özel herhangi bir işle görevlendirilemezler.
  • Üyelikle bağdaşmayan diğer görev ve işler kanunlarda düzenlenir.

Milletvekilliğinin Düşmesi

Madde 84 – İstifa eden milletvekilinin milletvekilliğinin düşmesi, istifanın geçerli olduğu Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlık Divanınca tespit edildikten sonra, Türkiye Büyük Millet Meclisi Genel Kurulunca kararlaştırılır.
Milletvekilliğinin kesin hüküm giyme veya kısıtlanma halinde düşmesi, bu husustaki kesin mahkeme kararının Genel Kurula bildirilmesiyle olur.
82. maddeye göre milletvekilliğiyle bağdaşmayan bir görev veya hizmeti sürdürmekte ısrar eden milletvekilinin milletvekilliğinin düşmesine, yetkili komisyonun bu durumu tespit eden raporu üzerine Genel Kurul gizli oyla karar verir.
Meclis çalışmalarına özürsüz veya izinsiz olarak bir ay içerisinde toplam beş birleşim günü katılmayan milletvekilinin milletvekilliğinin düşmesine, durumun Meclis Başkanlık Divanınca tespit edilmesi üzerine, Genel Kurulca üye tamsayısının salt çoğunluğunun oyuyla karar verilebilir.

  • Milletvekilliğinin sona ermesi çeşitli şekillerde meydana gelebilir. Bir sınıflandırma yapmak gerekirse 5 başlık altında sona erme hallerini açıklayabiliriz.
    • Kendiliğinden sona erme halleri,
    • İstifa,
    • Üyelikle bağdaşmayan işlerde ısrar,
    • Meclis çalışmalarına izinsiz ve özürsüz 1 AY içinde 5 birleşim günü katılmamak,
    • Kesin hüküm giyme veya kısıtlanma.
  • Milletvekilliğinin kendiliğinden sona ermesi: Aşağıdaki durumlarda milletvekilliği kendiliğinden sona erer.
    • Ölüm,
    • Seçimlere katılamama, seçilememe,
    • Milletvekili iken Cumhurbaşkanı seçilme,
    • Milletvekili iken bakan veya cumhurbaşkanı yardımcısı olarak atanma.
  • İstifa: Milletvekili tarafından Başkanlık Divanına verilecek istifa dilekçesinin geçerli olup olmadığı 7 GÜN içinde tespit edilir. Dilekçe geçerli ise Genel Kurulda görüşme yapılmaksızın basit çoğunlukla kararlaştırılır ve milletvekilliği Genel Kurul tarafından kararlaştırıldığı anda düşer.
  • Kesin hüküm giyme veya kısıtlanma: Mahkemenin bu konudaki kesin kararının Meclis Genel Kuruluna bildirilmesiyle milletvekilliği düşer. Bu konuda ayrıca karar alınması gerekmez.
  • Üyelikle bağdaşmayan görev veya işleri ısrarla sürdürmek: Bu hususta yetkili komisyonun durumu tespitiyle bir rapor hazırlanır. Rapor Genel Kurula gönderilir. Genel Kurulda gizli oy ve basit çoğunlukla verilecek milletvekilliğinin düşürülmesi kararı ile vekillik düşer.
  • Meclis çalışmalarına izinsiz veya özürsüz 1 AY içinde 5 BİRLEŞİM GÜNÜ katılmamak: Bu durumun Başkanlık Divanı tarafından tespitiyle birlikte Genel Kurulda oylama yapılır. Genel Kurulda yapılacak oylamada üye tamsayısının salt çoğunluğunun oyuyla düşme kararı verilir.

Madde 85 –Yasama dokunulmazlığının kaldırılmasına veya milletvekilliğinin düşmesine 84 üncü maddenin birinci, üçüncü veya dördüncü fıkralarına göre karar verilmiş olması hallerinde, Meclis Genel Kurulu kararının alındığı tarihten başlayarak yedi gün içerisinde ilgili milletvekili veya bir diğer milletvekili, kararın, Anayasaya, kanuna veya İçtüzüğe aykırılığı iddiasıyla iptali için Anayasa Mahkemesine başvurabilir. Anayasa Mahkemesi, iptal istemini onbeş gün içerisinde kesin karara bağlar.

Reklam

  • 85. madde de yasama dokunulmazlığının kaldırılması ile milletvekilliğinin düşmesi durumlarına karşı iptal istemi düzenlenmiştir.
  • Meclis Genel Kurulunun bu konuda aldığı karara karşı, kararın alındığı tarihten itibaren 7 GÜN içinde, ilgili milletvekili veya başka bir milletvekili tarafından, kararın Anayasaya, kanuna veya İçtüzüğe aykırı olduğu iddiasıyla AYM’ye başvurabilir.
  • Anayasa Mahkemesi iptal istemine ilişkin kararını 15 GÜN içinde kesin karara bağlar.
  • 85. madde kapsamında aşağıdaki hallerde iptal istemi için Anayasa Mahkemesine başvurulabilir.
    • Yasama dokunulmazlığının kaldırılması,
    • İstifa,
    • Üyelikle bağdaşmayan görev ve hizmetleri sürdürmede ısrar,
    • Meclis çalışmalarına izinsiz ve özürsüz 1 AY içinde 5 BİRLEŞİM GÜNÜ katılmamak.
Hangi kararlara karşı 85. madde kapsamında iptal istenebilir? Yasama dokunulmazlığının kaldırılması, istifa, üyelikle bağdaşmayan görev ve hizmetleri sürdürmede ısrar, meclis çalışmalarına izinsiz ve özürsüz 1 AY içinde 5 BİRLEŞİM GÜNÜ katılmamak.
Hangi kararlara karşı iptal istenemez?Kesin hüküm veya kısıtlanma halinde milletvekilliğinin düşürülmesi.
İptal istemi nereye yapılır? Anayasa Mahkemesi.
İptal istemi kaç gün içinde yapılmalıdır?Meclis Genel Kurulunda karar verildikten itibaren 7 GÜN içinde.
Anayasa Mahkemesi kaç gün içinde kesin kararı verir? 15 GÜN

Ödenek ve Yollukları

Madde 86- Türkiye Büyük Millet Meclisi üyelerinin ödenek, yolluk ve emeklilik işlemleri kanunla düzenlenir. Ödeneğin aylık tutarı en yüksek Devlet memurunun almakta olduğu miktarı, yolluk da ödenek miktarının yarısını aşamaz. Türkiye Büyük Millet Meclisi üyeleri ile bunların emeklileri T.C. Emekli Sandığı ile ilgilendirilirler ve üyeliği sona erenlerin istekleri halinde ilgileri devam eder.
Türkiye Büyük Millet Meclisi üyelerine ödenecek ödenek ve yolluklar, kendilerine T.C. Emekli Sandığı tarafından bağlanan emekli aylığı ve benzeri ödemelerin kesilmesini gerektirmez.
Ödenek ve yollukların en çok üç aylığı önceden ödenebilir.

  • Meclis üyelerinin aşağıdaki işlemleri kanunla düzenlenir:
    • Ödenek,
    • Yolluk,
    • Emeklilik.
  • Ödenek tutarı, en yüksek Devlet memurunun aldığı aylığı aşamaz.
  • Yolluk tutarı, ödenek miktarının yarısını aşamaz.
  • Meclis üyelerinin emeklilikleri, T.C. Emekli Sandığı ile ilgilendirilir ve üyeliği sona erenlerinde isteği halinde devam eder.
  • Üyelere ödenecek ödenek ve yolluklar, emekli aylığı ve benzeri ödemelerinde kesilmesini gerektirmez.
  • Ödenek ve yollukların en çok 3 AYLIĞI önceden ödenebilir.
2017 yılı Anayasa Değişikliği ile kabul edilen Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemine göre en yüksek devlet memuru, Cumhurbaşkanlığı İdari İşler Başkanıdır.

Reklam

Benzer İçerikler
Sosyal ve Ekonomik Haklar ve Ödevler
Anayasa Hukuku

Sosyal ve Ekonomik Haklar ve Ödevler

1982 Anayasasında ilk olarak düzenlenen hususlardan olan Temel Haklar ve Hürriyetler, Anayasa içeriğ...

İçeriğe Git>
TBMM Faaliyetleri ve TBMM’nin Bilgi Edinme Yolları
Anayasa Hukuku

TBMM Faaliyetleri ve TBMM’nin Bilgi Edinme Yolları

Bu yazımızda TBMM'nin faaliyetlerini ve işleyişine yönelik ilgili maddelerle Anayasa ve TBMM İç Tüzü...

İçeriğe Git>
TBMM’nin Görev ve Yetkileri
Anayasa Hukuku

TBMM’nin Görev ve Yetkileri

1982 Anayasasına göre madde 87 kapsamında TBMM'nin görevleri ve yetkilerini incelediğimiz yazımızda...

İçeriğe Git>
Tüzel Kişiler
Medeni Hukuk

Tüzel Kişiler

Kişiler Hukuku kitabının ikinci başlığı altında Tüzel Kişiler düzenlenmiştir. Tüzel kişiler ortak bi...

İçeriğe Git>
Sınırlandırma ve Durdurma
Anayasa Hukuku

Sınırlandırma ve Durdurma

Temel haklar ve hürriyetlere ilişkin daha önce yer alan genel sınırlama sebepleri kaldırılmış olup h...

İçeriğe Git>
Tasfiye İşlemi ve Alacaklılar Toplantısı
İcra İflas Hukuku

Tasfiye İşlemi ve Alacaklılar Toplantısı

İflas masasının oluşmasından sonra gerekli işlemler yapılarak malların tespiti ve muhafazası sağlanı...

İçeriğe Git>
Copyright © 2023 Bikifi
Instagram Logo
Twitter Logo
Facebook Logo