Anorganik ve Organik Bileşikler

Bikifi Instagram'da

Cam, ahşap, metal, seramik, pamuk, yün, ipek gibi birçok maddenin yapısında organik bileşikler vardır. Sayılan bu maddeler işlenirken de organik bileşikler kullanılabilmektedir. Kıyafetler, ayakkabılar, boyalar, ilaçlar, plastikler, yapay kauçuklar, PVC, teflon, kırtasiye malzemeleri, kozmetik ürünler vb. birçok madde organik bileşiklerden oluşmuştur. Bu yazıda organik bileşiklerin tarihî gelişim sürecini, organik ve anorganik bileşiklerin özelliklerini inceleyeceğiz.

Organik Bileşiklerin Tarihsel Gelişimi

Jöns Jacob Berzelius (Yöns Yakop Berzelyus) tarafından 19.yy’da ilk defa organik kelimesi kullanılmıştır. Berzelius organik maddelerin sadece canlı organizmalar tarafından üretilebileceğini söylemiştir ve bu duurma yaşam güvü (vitalizm) demiştir.

1828 yılında Friedrich Wöhler’in (Fredrih Vöhler) anorganik bir madde olan potasyum siyanürden (KCN) organik bir madde olan üreyi elde etmesiyle Berzelius’un görüşü geçerliliğini yitirmiştir.

Friedrich Wöhler bu çalışmasında aşağıda gösterildiği gibi ilk olarak potasyum siyanür ve kurşun(IV) oksitten potasyum siyanatı, sonra potasyum siyanat ile amonyum sülfatı tepkimeye sokarak amonyum siyanatı elde etmiştir.

Amonyum siyanatı ısıtarak beyaz renkli, kristal yapılı organik bir madde olan üreyi elde etmiştir. $$ 2\underbrace{NH_4OCN}_{\text{Amonyum siyanat}} \xrightarrow{ısı} 2\underbrace{NH_2-C(=O)-NH_2)}_{\text{Üre }}

Wöhler sentezi denilen yukarıdaki sentez, organik maddelerin laboratuvar ortamında üretilmesi için referans noktası olmuş, bu sentezin keşfinden sonra organik maddelerin tanımı da değişmiştir.

Anorganik ve Organik Bileşiklerin Özellikleri

Eskiden, bitki ve hayvanlardan elde edilen yalnızca canlılar tarafından oluşturulacağına inanılan bileşikler organik bileşikler, bu grubun dışındakiler için ise anorganik bileşikler olarak adlandırıldı.

Günümüzde ise organik terimi yapısında karbon atomu bulunan maddeler için söylenir. Erime ve kaynama noktaları düşük, karbon atomu içeren, ana kaynağı genellikle canlılar olan bileşiklere organik bileşik denir. Organik bileşiklerin yapısında C ve H atomlarının yanı sıra S, O, N, F, Cl, Br ve I gibi atomlar da bulunabilir. Organik bileşikler: CH₄, C₆H₁₂O₆, C₂H₅-NH₂, CCl₄, CH₂O, CH₃COOH vb.

Fakat yapısında karbon atomu bulunmasına rağmen anorganik olan bileşikler de mevcuttur. Örneğin CO, CO₂, CS₂ bileşikleri ve CN^–, CO₃^2– iyonlarını taşıyan HCN, H₂CO₃ gibi bileşikler yapısındaki karbona rağmen organik bileşik değildir.

Organik olmayan bileşiklere anorganik bileşik denir. Erime ve kaynama noktaları organik bileşiklerden daha yüksek olan asit, baz, tuz ve oksit sınıfı bileşikler anorganik bileşiklerdir. Anorganik bileşikler: HCl, NaCl, HCN, CaCO₃, CO₂, H₂CO₃, KMnO₄ , Al(OH)₃ vb.

Kimyanın organik bileşikleri inceleyen alt disiplinine organik kimya (karbon kimyası), anorganik bileşikleri inceleyen alt disiplinine ise anorganik (inorganik) kimya denir.

Organik ve anorganik bileşiklerin bazı genel özellikleri aşağıda verilmiştir.

Organik bileşiklerin sınıflandırılması

Organik bileşikler; alkanlar, alkenler, alkinler, alkoller, eterler, karbonil bileşikleri, karboksilik asitler ve aminler olmak üzere 8’e ayrılır.