Borçlu borcunu ifa etmek istediği halde alacaklıya ilişkin sebeplerden dolayı borcun ifasının gerçekleşmemesidir. Alacaklının temerrüdü, alacaklının haklı bir neden olmaksızın edimi kabul etmemesidir. Temerrüt, borcun ifasına alacaklının da katılmasının gerekli olduğu durumlarda ortaya çıkabilir. Borcun ifası alacaklının ifaya katılmasına bağlı değilse, alacaklının temerrüdünden söz edilemez. İstisnai durumlar ayrı tutulmalıdır.
Temerrüt Şartları
Edim gerektiği gibi sunulmuş olmalıdır
- Alacaklının mütemerrit olabilmesinin ilk şartı, edimin gerektiği şekilde alacaklıya sunulmuş olmasıdır.Edimin miktar,nitelik,sayı ve zaman yönünden kararlaştırılan şekle uygun olmasıdır. Alacağın muaccel olması gerekmez,ifa edilebilir olması yeterlidir.(Borca Uygunluk) İfa fiilen ve gerçekten önerilmelidir. Borçlu ifa için üstüne düşen her şeyi yapmış olmalıdır.Sadece alacaklının kabulüne bağlı olmalıdır.(Fiili ve Gerçek Önerme)
- Bazı durumlarda sözle önerme, ifaya katılmaktan kaçınan alacaklının mütermerrit olması için yeterlidir.
- Sözle önermenin alacaklıyı mütemerrit kılmaya yeterli olduğu en önemli durum, borcun ifası için daha önce alacaklının yapması gereken işlemleri yapmış olmasıdır. Borçlu alacaklıyı kendi üzerine düşeni yapması için çağrıda bulunur. Alacaklı bu çağrıya uymazsa mütemerrit olur. Sözleşmede tarih belirli ise alacaklı ifa hazırlıklarını yerine getirmemişse yine mütemerrit olur.
- Alacaklı sözleşme ile bağlı olmadığını ifade etmişse veya ifayı kabl etmeyeceğini beyan etmişse borçlunun ifayı önermesinin bir anlamı olmayacaktır. Sözle ifanın önerilmesi ile alacaklı doğrudan mütemerrit olur.
Alacaklı ifa önerisini haklı bir neden olmadan reddetmiş olmalıdır
- Alacaklının mütemerrit sayılabilmesinin ikinci koşulu haklı bir neden olmadan ifayı reddetmiş olmasıdır. Alacaklının mütemerrit olması için ifa önerisini reddetmede kusurlu olması gerekmez. İfa önerisini reddeden alacaklı objektif haklı nedene dayanmıyorsa ret haksızdır ve alacaklı mütemerrit olacaktır.
- Borçlu alacaklıya vadesinden önce ifayı sunduğu durumda da, alacaklı ifayı reddetse de temerrüde düşmez. İfa önerisi gerektiği gibi yapılmamışsa alacaklı reddetse bile temerrüde düşmez.
Reklam
SONUÇLARI
- Alacaklının temerrüde düşmesi borcu sona erdirmez. Mütemerrit alacaklı sonradan ifayı kabul ederse temerrüt ortadan kalkar.
- Alacaklının temerrüdünün en önemli sonucu ise temerrüt alacaklıya karşı borçlu tevdi veya sözleşmenin feshi yoluyla borcundan kurtulabilir.
BORÇLUNUN BORÇTAN KURTULMASI
1.Borcun konuşu ”şey” ise tevdi/teslim yolu ile borç sona erer.
- Borcun konusu bir şey ise hasar ve giderleri alacaklıya ait şekilde tevdi ile borcundan kurtulabilir.Tevdi borcun konusu olan şeyin alacaklıdan başkasına teslimidir.Borçlu tevdi için zorunlu değildir.Tevdi ancak taşınabilir veya teslimi mümkün ürünler için geçerli olur.Gayrimenkuller için ise anahtar teslimi dışında tevdi mümkün değildir.
- Tevdi hakimin belirlediği ifa yerinde olmalıdır. Tevdi edilecek şey eşya ise hakime başvurmadan, ticari bir mal ise ifa yerindeki resmi-özel ardiyeye verilebilir.
- Borçlu ile mal tevdi edilen kişi arasında vedia ilişkisi oluşur. Vedia ilişkisi, alacaklının istediği zaman tevdi edilen şeyi istemesine olanak tanıyacak şekilde kurulmalıdır.. Aksi takdirde tevdi ile borçlu borcundan kurtulmaz.
- Borçlu iyiniyet kuralları gereği malı tevdi ettiğini alacaklıya bildirmelidir.
- Tevdi borçluyu borcundan kurtarır.Borç,alacak ve borca bağlı yan haklarda sona erer.
- Alacaklı tevdi edilen malı kabul etmiş veya tevdi bir rehnin sona ermesi sonucunu doğurmadıkça borçlu tevdi edilen şeyi geri alabilir. Geri alma hakkı borçlu yönünden cayma niteliğindedir.
2.Borcun konusu tevdi edilemiyor,bozulacak bir mal ise veya bakım ve saklanma yükümlülüğü varsa borçlu alacaklıya ihtarda bulunup hakim onayıyla açık arttırma ile sayıp bedelini tevdi edebilir.
- Malın satılabilmesi için borçlu alacaklıya ihtarda bulunup ifayı kabul etmesi için süre vermelidir.
- Satış işlemi ancak hakim izni ile olur. Satış yerini hakim belirler.Açık arttırma ile satılır ve satış tarihi ve yeri alacaklıya bildirilir.
- Malın piyasa fiyatı belli ise değeri azsa direk ihtara gerek olmaksızın satış yapılabilir.
- Malın satılmasıyla borçlu borcundan kurtulmaz, satış bedeli malın yerini alır.
- Borcun konusu ”şey” değilse borçluya sözleşmeden dönme hakkı tanınmıştır. Borçlu mütemerrit durumdaki alacaklıya karşı ifa için süre tanınmasını hakimden isteyebilir. Bu sürede de alacaklı ifayı kabul etmezse borçlu sözleşmeden dönebilir.
3.Borçluya sağlanan diğer yararlar:
Reklam
- Temerrütten sonra borcun konusu şey üzerinde sağlanan saklama ve bakım sorumluluğu borçlu için daha az karşılık bulur.
- Mütemerrit alacaklı ifa isteğinde bulunan borçluya karşı ödemezlik defini ileri süremez.
- Temerrüt ile borçlu mütemerrit durumdan kurtulur ve geçmiş günler faizi işlemez.
- Mütemerrit alacaklı ifa isteğinde bulunduğunda borçluya vekaleti olmadan başkası hesabına tasarruf hükümlerine göre borcun muhafazası için yaptığı giderleri ödemekle yükümlüdür.
KAYNAKÇA
- Reisoğlu, Safa. Türk Borçlar Hukuku Genel Hükümler 23. Bası. İstanbul, Beta Yayıncılık, 2012
- Remzi,Mehmet ve Sezer,Aydın. Borçlar Hukuku Genel Hükümler 10. Baskı. İkinci Sayfa,2017
