Alkinlerin Kimyasal Tepkimeleri

📅 04 Temmuz 2018|20 Şubat 2023
Alkinlerin Kimyasal Tepkimeleri

Konu Özeti

Alkinler yapısında üçlü bağ bulundurmaktadır. Kimyasal tepkimeye girerken bu bağlar açılır. Alkinler, alkenlere benzer şekilde tepkime vermektedirler. Alkinler dört çeşit tepkime verirler; katılma, yanma, yükseltgenme ve polimerleşme ve yer değiştirme.

Bu konuda
  • Alkenlerin tepkimelerini ve çeşitlerini
  • Tepkime adımlarını ve ayrıntılarını
öğreneceksiniz.
Instagram Logo
Bikifi Instagram'da

Alkinler yapısında üçlü bağ bulundurmaktadır. Kimyasal tepkimeye girerken bu bağlar açılır. Alkinler, alkenlere benzer şekilde tepkime vermektedirler. Alkinler dört çeşit tepkime verirler; katılma, yanma, yükseltgenme ve polimerleşme.

Katılma Tepkimeleri

Alkinlerin katılma tepkimeleri elektrofilik katılma tepkimeleridir ve birkaç başlık altında incelenmektedir. Bütün katılma tepkimelerinde markovnikov kuralı uygulanmaktadır.

Alkinlere Hidrojen Katılması

Alkinlere hidrojen katılarak alkan ya da alken elde edilir. Katılan hidrojenin miktarına göre ürün de değişir. Örneğin; 1 mol alkine, 2 mol H2 katılarak alkan elde edilirken 1 mol H2 katılsaydı alken elde edilecekti. Bu tür tepkimelerde katalizör olarak Ni (Nikel) ya da Pt (Platin) kullanılmaktadır.

Alkinlere Hidrojen Katılması

Alkinlere Halojen Katılması

1 mol alkine 1 mol halojen (Klor, Brom) katılırsa dihalojen alkenler, 2 mol halojen katılırsa tetrahaloalkanlar oluşur. Halojen katılmasında; demir (III) klorürün (FeCl3) katalitik etkisiyle halojenler elektrofilik olarak birincisi hızlı ikincisi yavaş olmak üzere iki basamakta katılırlar.

Alkinlere Halojen Katılması

Alkinlere Halojen Asidi (HCl) Katılması

Alkinlere hidrojen halojenür (asit) katılma tepkimesi verir, oluşan ürünler klor bağlanmış hidrokarbonlardır. Alkinlere 1 mol ya da 2 mol hidrojen halojenür katılabilir. Bu tepkime türü HgCl2 katalizörlüğünde gerçekleşir.

Alkinlere Halojen Asidi (HCl) Katılması

Alkinlere Su Katılması

1 mol alkine H2SO4 ve HgSO4 katalizörlerinin etkisiyle markovnikov kuralına göre 1 mol su katılınca aldehit veya keton oluşur. Eğer alkin asetilense (C2H2) katılmanın sonucunda asetaldehit oluşur. C2H2 nin dışındaki alkinlere su katılması sonucunda keton oluşur. Bu reaksiyon iki basamakta gerçekleşir. İlk basamakta enol adı verilen kararsız ve doymamış alkoller oluşur. İkinci basamakta bu enol, ketona dönüşür.

Bu dönüşümde izomer olan enol ve keton arasında denge kurulur. Bu dengenin ismi enol-keto tautomerisidir. Molekülün temel iskeletinde büyük değişiklik olmadan hidrojen atomu yer değiştirdiğinde buna bağlı olarak ikili ve üçlü bağın da yeri değişirse yeni oluşan bileşik ile eskisi arasında bir denge meydana gelir. Buna tautomerlik denir. Yukarıdaki keto-enol tautomerliğinde enoldeki –OH’ın hidrojeni keto bileşiğindeki karbona geçmiş ve çift bağların da yeri değişmiştir.

Yanma Tepkimeleri

Alkinler yeteri kadar oksijenle yakılabilirler. Bu tepkimenin sonucunda su ve karbondioksit oluşur. Alkinlerin yanma tepkimelerinin genel formülü aşağıdaki gibidir.

Alkinler yeterli oksijenle yanarsa CO2 ve H2O oluşur. Alkinlerin yanmasının genel formülü:

Yükseltgenme Tepkimeleri

Alkinler asidik ortamda (genellikle H2SO4) kuvvetli yükseltgeyiciler ile tepkime vererek asitlere dönüşebilmektedirler.

Polimerleşme Tepkimeleri

Alkinler, aynı alkan ve alkenler gibi polimerleşebilmektedirler. Alkinlerin ilk üyesi olan asetilen trimerleşerek benzen yapısını oluşturur.

Polimerleşme Tepkimeleri
Asetilenin Benzene dönüşümü

Asetilen:

  • Alkinlerin ilk üyesidir.
  • Renksizdir ve oda koşullarında gazdır fazdadır.
  • Asetilen oksijen ile yakıldığında alev sıcaklığı 3000 °C yi aştığı için demircilik işlerinde kullanılır.

Yer Değiştirme Tepkimeleri

Asetilen, amonyaklı AgNO3 çözeltisiyle tepkime vererek beyaz çökelek oluşturur. Amonyaklı AgNO3 (Tollens ayıracı) önce [Ag(NH3 )2]+ kompleks iyonunu, sonra asetilenle tepkimeye girerek suda çözünmeyen beyaz renkli çökelek oluşturur.

Asetilen, amonyaklı CuNO3 çözeltisiyle tepkime vererek kırmızı çökelek oluşturur. Amonyaklı CuNO3 (Fehling ayıracı) önce [Cu(NH3 )2] + kompleks iyonunu oluşturur, sonra asetilenle tepkimeye girerek suda çözünmeyen kırmızı renkli çökelek oluşturur.

Asetilen bileşiği Fehling ve Tollens ayıraçlarıyla yer değiştirme tepkimesi vererek metal asetilenür tuzlarını oluşturmuştur. Bu tuzlar darbelere karşı dayanıksızdır ve patlayıcı özellik gösterir.

Benzer İçerikler
Organik Kimya Hidrokarbonlar Detaylı Özet
Güncel
Kimya

Organik Kimya Hidrokarbonlar Detaylı Özet

İçeriğe Git>
Hidrokarbonlar: Alkinler
Güncel
Kimya

Hidrokarbonlar: Alkinler

İçeriğe Git>
Kimyasal Tepkimelerde Hesaplamalar
Güncel
Kimya

Kimyasal Tepkimelerde Hesaplamalar

İçeriğe Git>
Mol Kavramı
Güncel
Kimya

Mol Kavramı

İçeriğe Git>
Eterler
Güncel
Kimya

Eterler

İçeriğe Git>
Alkenlerin Kimyasal Tepkimeleri
Güncel
Kimya

Alkenlerin Kimyasal Tepkimeleri

İçeriğe Git>
Copyright © 2024 Bikifi
Star Logo
tiktok Logo
Pinterest Logo
Instagram Logo
Twitter Logo